4 lutego — Światowy Dzień Raka
Co możemy zrobić, aby zmniejszyć ryzyko rozwoju nowotworów? Czy i w jaki sposób profilaktyka jamy ustnej wpływa na zdrowie ogólne i ryzyko zachorowania na raka? O tym przeczytacie w naszym artykule

Jutro obchodzimy Światowy Dzień Walki z Rakiem — ustanowiony, by zwiększyć świadomość społeczną na temat profilaktyki, wczesnego wykrywania oraz leczenia nowotworów.
Choroby onkologiczne pozostają jednym z najpoważniejszych wyzwań zdrowotnych. Według danych Światowej Organizacji Zdrowia (WHO) nowotwory są drugą najczęstszą przyczyną zgonów na świecie. Również w Polsce statystyki wciąż budzą niepokój: z raportów Polskiej Unii Onkologii wynika, że rocznie notuje się ponad 170 tysięcy nowych zachorowań na raka, a liczba ta może się zwiększać wraz ze starzeniem się społeczeństwa.
Znaczenie higieny jamy ustnej dla zdrowia ogólnego
Choć często nie wiążemy kondycji dziąseł czy zębów z chorobami ogólnoustrojowymi, coraz więcej badań wskazuje na istnienie zależności między zdrowiem jamy ustnej a ryzykiem niektórych nowotworów. Przewlekłe stany zapalne przyzębia, nieleczona próchnica czy choroby dziąseł mogą oddziaływać na cały organizm.
Dlaczego tak się dzieje? Stan zapalny w jamie ustnej może rozprzestrzeniać się poprzez krwioobieg. Z kolei choroby przyzębia wiążą się z obecnością drobnoustrojów i toksyn, które mogą wpływać na przewlekłą aktywację układu immunologicznego. W efekcie układ odpornościowy może być stale pobudzany do walki z patogenami, co przyczynia się do przewlekłych stanów zapalnych i tym samym sprzyja rozwojowi różnych chorób — również onkologicznych.
Odpowiednia higiena jamy ustnej stanowi zatem nie tylko klucz do pięknego uśmiechu, lecz także istotne wsparcie dla zdrowia ogólnego.
Jak dbać o zdrowie jamy ustnej, by wspierać kondycję całego organizmu?
Najważniejsza pozostaje profilaktyka, a zatem rzetelna, codzienna higiena jamy ustnej. Zęby należy szczotkować co najmniej dwa razy dziennie, starając się poświęcić każdorazowo około dwóch minut na dokładne wyczyszczenie całej powierzchni. Nici dentystyczne i irygator to kolejne ważne elementy pielęgnacji. Przyczyniają się do jeszcze bardziej skutecznego usunięcia resztek pokarmowych i bakterii, gromadzących się w przestrzeniach międzyzębowych.
Odpowiednio zbilansowana dieta to nieocenione narzędzie, które pomaga utrzymać prawidłowy stan zębów i dziąseł. Ograniczenie cukrów prostych i produktów wysoce przetworzonych to pierwszy, ale bardzo skuteczny krok, na który warto się zdecydować.
Przydatne może okazać się również szczotkowanie języka. Bakterie, które gromadzą się na języku, mogą zaostrzać stany zapalne. Jako dodatkowy element w profilaktyce próchnicy i chorób przyzębia, warto włączyć do swojej pielęgnacji łagodne pasty z fluorem, hydroksyapatytem czy ksylitolem.
Pamiętajmy, że regularne wizyty kontrolne u stomatologa pozostają najbardziej istotną składową dbania o zdrowie jamy ustnej. Odpowiedni specjalista w razie potrzeby przeprowadzi zabiegi higienizacyjne oraz zareaguje na ewentualne niepokojące objawy.
Jak dbać o jamę ustną w trakcie leczenia onkologicznego
Dla osób zmagających się z chorobą nowotworową szczególnie istotne jest wsparcie w zakresie zapobiegania skutkom ubocznym terapii. Chemioterapia czy radioterapia w obrębie głowy i szyi niejednokrotnie wywołuje skutki uboczne w postaci suchości śluzówki (kserostomii), nadżerek, stanów zapalnych dziąseł czy zwiększonej podatności na próchnicę.
Aby złagodzić te dolegliwości, zaleca się częstsze popijanie wody niewielkimi łykami, unikanie napojów, mogących dodatkowo wysuszać śluzówkę (na przykład mocnej kawy czy herbaty) oraz sięganie po specjalne preparaty nawilżające.
Delikatna, ale skuteczna pielęgnacja jamy ustnej może znacząco poprawić jakość życia i pomóc uniknąć dodatkowych powikłań. Szczególną uwagę należy zwrócić na selekcję produktów do higieny jamy ustnej. Najlepszym wyborem będą delikatne pasty, pozbawione silnych substancji drażniących (takich jak SLS, SLES), oraz bezalkoholowe płukanki o łagodnym działaniu.
Warto też stosować szczoteczki o miękkim włosiu, aby nie podrażniać wrażliwych dziąseł i śluzówki. W przypadku wystąpienia owrzodzeń, czy innych niepokojących zmian, najlepiej skonsultować się ze stomatologiem, który dobierze odpowiednie środków łagodzących.
Bardzo ważne jest również wsparcie psychiczne w trakcie leczenia – komfort emocjonalny pomaga w utrzymaniu motywacji do codziennej pielęgnacji i lepszego radzenia sobie z wyzwaniami terapii onkologicznej.
Rola profilaktyki w zapobieganiu nowotworom
Często powtarzamy, że zawsze łatwiej zapobiegać, niż leczyć. Bez wątpienia dotyczy to również chorób onkologicznych. Do tematu profilaktyki powinniśmy podchodzić całościowo, dbając o ogólny stan zdrowia i dokonując korzystnych wyborów na wszystkich płaszczyznach życia. Oto kilka filarów, na które warto zwrócić uwagę w tym kontekście.
Zdrowa dieta i aktywność fizyczna
Duża część nowotworów jest ściśle powiązana z naszym stylem życia. Warto wprowadzić do diety warzywa, owoce, produkty pełnoziarniste i ryby, oraz wyeliminować produkty, bogate w tłuszcze trans, przetworzone mięso oraz cukry proste. Taka zmiana może znacząco obniżać ryzyko chorób onkologicznych.
Równie ważna jest regularna aktywność fizyczna – WHO zaleca co najmniej 150 minut ćwiczeń o umiarkowanej intensywności tygodniowo. Dzięki temu utrzymujemy prawidłową masę ciała, poprawiamy pracę układu krążenia i wspieramy naturalne mechanizmy obronne organizmu.
Unikanie używek
Palenie papierosów jest jednym z głównych czynników ryzyka wystąpienia nowotworów, szczególnie płuc, jamy ustnej, gardła czy przełyku. Nadmierne spożycie alkoholu również może się przyczyniać do rozwoju wielu typów raka (m.in. wątroby, jelita grubego czy piersi). Ograniczenie lub całkowite wyeliminowanie używek to podstawa skutecznej profilaktyki.
Regularne badania i diagnostyka
Wczesne wykrycie zmian nowotworowych znacząco zwiększa szanse na skuteczne leczenie. Dlatego tak ważne są regularne badania profilaktyczne, takie jak cytologia, mammografia, kolonoskopia, badania skóry czy kontrolne USG. Wizyty u dentysty pozwolą wcześnie wychwycić niepokojące objawy w jamie ustnej bądź inne zmiany w organizmie, których objawem mogą być nieprawidłowości stomatologiczne.
Pamiętajmy, że każdy z nas może przyczynić się do poprawy sytuacji – poprzez regularne kontrole stanu zdrowia, udzielanie wsparcia osobom dotkniętym chorobą i szerzenie wiedzy na temat profilaktyki.
Życzymy wszystkim zdrowia, siły i wytrwałości w walce z nowotworami – nie tylko 4 lutego, ale każdego dnia w roku.