Lakowanie zębów – co to jest i kiedy wykonać zabieg u dziecka?

Lakowanie zębów to prosty zabieg, który polega na nałożeniu specjalnego preparatu – tzw. laku – na powierzchnię żującą zębów mlecznych lub stałych. Lak wypełnia naturalne bruzdy i szczeliny w zębach trzonowych oraz przedtrzonowych, czyli tych najbardziej narażonych na próchnicę. Właśnie w tych zagłębieniach często zalegają resztki jedzenia, które są idealną pożywką dla bakterii próchnicotwórczych. Gdy lak wypełnia te miejsca, tworzy gładką warstwę ochronną. Dzięki temu ząb jest łatwiejszy do czyszczenia, a bakterie mają znacznie trudniejszy dostęp do szkliwa. Co więcej, preparaty do lakowania często zawierają fluor, który zapewnia dodatkową ochronę przed rozwojem ubytków próchniczych.

Lakowanie zębów mlecznych - czy warto?

Tak, zdecydowanie warto! Zęby mleczne są szczególnie podatne na próchnicę, bo mają cienkie i słabiej zmineralizowane szkliwo. Lakowanie pomaga je skutecznie chronić. Najczęściej zabieg wykonuje się między 2. a 3. rokiem życia, czyli wtedy, gdy mleczne trzonowce (czwórki i piątki) są już w pełni wyrżnięte. Jeśli zabieg zostanie wykonany w odpowiednim czasie, może zapobiec wielu problemom w przyszłości.

 

Lakowanie zębów stałych u dzieci

Zęby stałe również można i warto lakować. Szczególnie chodzi tu o pierwsze trzonowce („szóstki”), które najczęściej pojawiają się między 5. a 8. rokiem życia. To właśnie one są najbardziej narażone na próchnicę, bo często pojawiają się niezauważone, za dolnymi zębami mlecznymi. Kolejne zęby stałe do lakowania to:

• czwórki – zwykle między 10. a 11. rokiem życia,
• piątki – najczęściej w wieku 11–13 lat.

Lakowanie zębów to bezbolesny i szybki zabieg, który trwa zaledwie kilka minut. Można go wykonać zarówno na zębach mlecznych, jak i stałych – ważne, by były zdrowe, czyli bez widocznej próchnicy. Jeśli dentysta zauważy niewielkie zmiany, może zaproponować tzw. lakowanie poszerzone, czyli usunięcie chorych tkanek i dopiero potem zabezpieczenie zęba lakiem.

Krok 1: Ocena stanu zębów

Na początku dentysta dokładnie sprawdza zęby dziecka. Robi to za pomocą lusterka, specjalnego zgłębnika i oświetlenia. Jeśli wszystko wygląda dobrze i nie ma próchnicy – można przejść do kolejnych etapów.

Krok 2: Oczyszczanie zęba

Ząb przeznaczony do lakowania trzeba najpierw dokładnie oczyścić. Dentysta używa małej szczoteczki i pasty polerującej. Następnie ząb jest płukany wodą i suszony. Ważne, aby powierzchnia zęba była sucha, dlatego często używa się specjalnych wałeczków lub ssaków, które chronią ząb przed śliną.

Krok 3: Wytrawianie szkliwa

Na powierzchnię żującą zęba nakłada się specjalny żel – tzw. wytrawiacz, który przygotowuje szkliwo do przyjęcia laku. U dzieci ten etap trwa zwykle od 30 do 90 sekund, w zależności od rodzaju zęba (krócej w przypadku zębów stałych). Potem wytrawiacz zostaje dokładnie spłukany i ząb ponownie osuszony.

Krok 4: Nałożenie laku

Gdy ząb jest gotowy, dentysta nakłada cienką warstwę płynnego laku za pomocą pędzelka lub małej szczoteczki. Lak wpływa w bruzdy i szczeliny, dokładnie je wypełniając. Dzięki temu tworzy barierę ochronną, która nie pozwala bakteriom i resztkom jedzenia zalegać w trudno dostępnych miejscach.

Krok 5: Utwardzenie laku

Na koniec lak trzeba utwardzić. W tym celu stomatolog używa lampy polimeryzacyjnej, która emituje niebieskie światło. To całkowicie bezpieczne i trwa kilka sekund.

Krok 6: Sprawdzenie efektu

Dentysta sprawdza, czy nałożony lak nie przeszkadza dziecku w zagryzaniu i zamykaniu ust. Jeśli wszystko jest w porządku – zabieg uznaje się za zakończony.

Lakowanie zębów to jedna z najskuteczniejszych metod zapobiegania próchnicy u dzieci, szczególnie na powierzchniach żujących zębów trzonowych i przedtrzonowych. Według danych American Dental Association (ADA) skuteczność lakowania, czyli poziom ochrony przed próchnicą, sięga 86% po roku, 78,6% po dwóch latach i nadal utrzymuje się na poziomie ponad 58% po czterech latach od wykonania zabiegu.

American Academy of Pediatric Dentistry (AAPD) podkreśla znaczenie regularnych kontroli stomatologicznych dla utrzymania skuteczności lakowania. Nie bez powodu. Warto wiedzieć, że lakier nie pozostaje na zębach na zawsze. Badania pokazują, że po trzech latach od zabiegu na powierzchni zębów utrzymuje się 70-80% lakieru, a po dziewięciu latach – już tylko 39%. Dlatego tak ważne są regularne wizyty kontrolne.

Warto też wspomnieć o badaniach przeprowadzonych wśród polskich dzieci w wieku 7–8 lat. Pokazały one, że lakowanie naprawdę działa. Po roku od zabiegu aż 99,8% zębów z dobrze utrzymanym lakiem pozostało całkowicie zdrowych. Nawet jeśli lak częściowo się starł, to ponad 85% powierzchni żujących zębów nadal nie miało próchnicy. To wyraźnie pokazuje, że lakowanie skutecznie chroni zęby przed psuciem się – szczególnie wtedy, gdy dziecko regularnie chodzi na kontrole i dba o higienę jamy ustnej.

Główną korzyścią lakowania jest łatwiejsza higiena jamy ustnej. Uszczelnione bruzdy i zagłębienia są mniej podatne na zaleganie resztek jedzenia i bakterii, co oznacza, że zęby są łatwiejsze do dokładnego umycia – zarówno dla dziecka, jak i rodzica. To realnie zmniejsza ryzyko powstawania próchnicy i sprawia, że codzienne szczotkowanie przynosi lepsze efekty.

Choć lakowanie może chronić ząb przez kilka lat, lak nie jest trwały na zawsze. Zęby naturalnie się ścierają, a codzienne gryzienie i szczotkowanie mogą z czasem uszkodzić lub zetrzeć warstwę laku. Dlatego raz w roku warto odwiedzić dentystę, aby sprawdzić, czy lak nadal dobrze przylega. Jeśli zauważone zostaną ubytki, stomatolog może je uzupełnić.

Lakowanie a lakierowanie zębów - jakie są różnice?

Choć lakowanie i lakierowanie brzmią podobnie, to w rzeczywistości są to dwa zupełnie różne zabiegi. Oba mają na celu ochronę zębów przed próchnicą, ale działają w inny sposób i stosuje się je w innych sytuacjach.

Lakowanie zębów polega na uszczelnieniu bruzd i zagłębień na powierzchni żującej zębów trzonowych i przedtrzonowych.

Z kolei lakierowanie zębów to inaczej fluoryzacja. Zabieg polega na pokryciu wszystkich powierzchni zębów cienką warstwą preparatu zawierającego fluor. Po nałożeniu lakier błyskawicznie twardnieje, tworząc niewidzialną powłokę ochronną, która pozostaje na zębach przez dłuższy czas. Fluor stopniowo przenika do szkliwa, wzmacniając je i sprawiając, że zęby stają się bardziej odporne na działanie kwasów bakteryjnych. Zabieg jest szybki, bezbolesny i powinien być powtarzany regularnie. W przypadku dzieci z niskim ryzykiem próchnicy lakierowanie wykonuje się co 6 miesięcy (2 razy w roku), a u tych z wysokim ryzykiem nawet co 3 miesiące (do 4 razy w roku).

Podsumowując:

• Lakowanie to ochrona przed próchnicą w bruzdach i szczelinach, działa mechanicznie.
• Lakierowanie wzmacnia całą powierzchnię zęba, działa chemicznie dzięki fluorowi.

Oba zabiegi nie wykluczają się, wręcz przeciwnie – często stosuje się je razem, by skutecznie chronić zęby dziecka na różnych poziomach.