Leczenie kanałowe – jak przebiega, ile trwa i czy boli?

Leczenie kanałowe, inaczej endodontyczne, polega na oczyszczeniu wnętrza zęba z chorej miazgi, a następnie szczelnym zabezpieczeniu kanałów przed bakteriami. Miazga to miękka tkanka znajdująca się pod zębiną, w samym środku zęba. To właśnie ona odpowiada za unerwienie i ukrwienie. Gdy dochodzi do jej zapalenia lub martwicy, jedynym ratunkiem staje się leczenie kanałowe. Dzięki niemu możemy zachować własny ząb w jamie ustnej na długie lata, zamiast decydować się na wyrwanie zęba i zastępowanie go implantem czy mostem.

Najczęściej winna jest zaawansowana próchnica. Nieleczona, wnika coraz głębiej i w końcu atakuje miazgę zęba. To moment, w którym zwykła plomba już nie wystarczy. Leczenie kanałowe jest też konieczne po urazach – gdy ząb pęknie, ukruszy się albo dojdzie do martwicy miazgi. Czasem wskazaniem są zmiany zapalne wokół korzeni, które mogą powodować obrzęk i ból przy nagryzaniu.

Objawy są dość charakterystyczne. Silny, pulsujący ból. Nadwrażliwość na ciepło i zimno, która nie mija po chwili. Przebarwienie zęba. Obrzęk dziąsła. Ale uwaga – nie zawsze choroba daje sygnały. Bywa, że jedynym sposobem, by ją wykryć, jest zdjęcie RTG wykonane w gabinecie.

Sam zabieg brzmi groźnie, ale w praktyce jest dobrze zaplanowany i przewidywalny. Wygląda mniej więcej tak:

1. Diagnoza
Zabieg zaczyna się od dokładnego badania. Lekarz wykonuje zdjęcie RTG albo tomografię, by ocenić stan korzeni i kości. Dzięki temu wie, ile kanałów trzeba będzie oczyścić i jak są ułożone. To ważne, bo kanały bywają zakrzywione, wąskie i różnią się między pacjentami.

2. Znieczulenie i izolacja
Pacjent dostaje skuteczne znieczulenie, więc w trakcie zabiegu nie czuje bólu. Następnie stomatolog zakłada koferdam – specjalną gumową osłonę, którą mocuje na zębie. Koferdam izoluje leczony ząb od reszty jamy ustnej, chroni przed bakteriami ze śliny i sprawia, że pacjent nie połyka płynów używanych do płukania kanałów.

3. Usunięcie próchnicy i otwarcie komory zęba
Lekarz usuwa wszystkie zmienione próchnicowo tkanki i tworzy dostęp do wnętrza zęba. Ten etap musi być wykonany bardzo dokładnie. Zbyt małe otwarcie sprawia, że w zakamarkach mogą pozostać resztki miazgi. To z czasem prowadzi do przebarwień (ząb może stać się żółto-brunatny) albo do ponownego zakażenia.

4. Usunięcie miazgi i oczyszczenie kanałów
Kiedy komora jest już dobrze przygotowana, dentysta usuwa chorą miazgę. Następnie opracowuje kanały – poszerza je i wygładza, aby wyeliminować wszystkie bakterie. To najbardziej precyzyjna część zabiegu. Stosuje się tu cieniutkie narzędzia, o średnicy nawet 0,08 mm. Tak delikatne pilniki mogą się wygiąć albo złamać. Jeśli fragment pozostanie w kanale, zwykle nie stanowi to zagrożenia – narzędzia są sterylne i często bezpieczniej jest je zostawić, niż ryzykować ich usuwanie.

5. Płukanie i dezynfekcja
Podczas opracowywania kanałów cały czas są one płukane roztworami dezynfekującymi – najczęściej podchlorynem sodu. To właśnie on daje charakterystyczny zapach chloru, który niektórzy pacjenci wyczuwają w trakcie zabiegu. Płukanie ma kluczowe zadanie: zabija bakterie i wypłukuje resztki tkanek.

6. Pomiar długości kanałów
Kanały korzeniowe są ukryte głęboko w kości, więc lekarz korzysta ze specjalnych urządzeń elektronicznych, które pomagają dokładnie określić ich długość. Dzięki temu ma pewność, że kanał zostanie oczyszczony i wypełniony na całej swojej długości – ani za płytko, ani za głęboko.

7. Wypełnienie kanałów
Po dezynfekcji kanały osusza się i szczelnie wypełnia. Standardem jest dziś gutaperka – naturalny, elastyczny materiał, który dopasowuje się do kształtu kanału. Razem z nim stosuje się uszczelniacz na bazie żywicy epoksydowej. To połączenie blokuje bakteriom dostęp i zapobiega nawrotowi infekcji.

8. Odbudowa zęba
Na koniec ząb musi zostać zamknięty i odbudowany. W zależności od sytuacji może to być zwykła plomba, wkład koronowo-korzeniowy albo korona protetyczna. Ta ostatnia szczególnie polecana jest w zębach bocznych, które przenoszą duże siły żucia – dzięki niej ząb jest chroniony przed pęknięciem.

Coraz częściej leczenie odbywa się pod mikroskopem. Dzięki powiększeniu stomatolog widzi każdy detal: wąskie lub dodatkowe kanały, niewielkie resztki miazgi czy złamane fragmenty narzędzi. Leczenie w powiększeniu daje większą skuteczność i pozwala często zakończyć cały proces podczas jednej wizyty.

Dobrze przeleczony i odbudowany ząb może służyć tak samo długo, jak zdrowy. Kluczowe jest szybkie założenie trwałej odbudowy – często najlepszym rozwiązaniem jest korona protetyczna, która chroni ząb przed pęknięciem.

Możliwe są jednak powikłania. Czasem konieczne jest powtórne leczenie kanałowe (tzw. re-endo), jeśli infekcja wróci. Zdarzają się także przebarwienia lub pęknięcia korony zęba.

Aby wydłużyć „życie” zęba, warto pamiętać o kilku zasadach: dokładnej higienie, regularnych kontrolach i szybkim reagowaniu, gdy pojawią się pierwsze niepokojące objawy.

Czas zabiegu zależy od budowy i stanu zęba. Proste przypadki można wyleczyć podczas jednej wizyty. Bardziej skomplikowane wymagają kilku spotkań.

Koszt leczenia jest zróżnicowany. Wpływa na niego liczba kanałów, metoda, użyty sprzęt i doświadczenie lekarza. Zazwyczaj cena wynosi od kilkuset do kilku tysięcy złotych.

Na NFZ leczenie kanałowe jest bezpłatne dla dzieci, młodzieży do 18. roku życia oraz kobiet w ciąży i połogu – i obejmuje wszystkie zęby. U dorosłych leczenie kanałowe finansowane przez NFZ dotyczy tylko zębów przednich (od jedynek do trójek). W przypadku zębów bocznych dorośli pacjenci muszą pokryć koszt leczenia we własnym zakresie.